Τα αθλητικά ροφήματα διαφημίζονται από τη βιομηχανία αναψυκτικών σαν προϊόντα που βελτιώνουν την αθλητική επίδοση με τους εξής τρόπους1:
1) προλαμβάνουν την αφυδάτωση, 2) προμηθεύουν με υδατάνθρακες το σώμα και συνεπώς προσφέρουν ενέργεια, 3) αναπληρώνουν τους ηλεκτρολύτες που χάνονται κατά τη σωματική άσκηση, 4) έχουν πολύ ευχάριστη γεύση. Η κατανάλωσή τους είναι μια καινούργια μόδα μεταξύ των εφήβων.
Είναι γνωστό ότι η καλή ενυδάτωση πριν και κατά την αθλητική δραστηριότητα μετριάζει τις επιβλαβείς επιπτώσεις της αφυδάτωσης στην καρδιαγγειακή λειτουργία, βοηθάει τη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και στην αθλητική απόδοση. Τα ερώτημα είναι εάν τα αθλητικά ροφήματα προσφέρουν επιπρόσθετα οφέλη σε σχέση με το νερό. Πολλές μελέτες έχουν διερευνήσει αυτό το ερώτημα και έχουν καταλήξει ότι μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει λόγος για την κατανάλωσή τους.
Τέτοιες περιπτώσεις περιλαμβάνουν2:
α) άσκηση μεγάλης διάρκειας (πάνω από μία ώρα) με υψηλή ένταση ή χαμηλότερης έντασης άσκηση που συνοδεύεται με ακόμη μεγαλύτερη διάρκεια, β) σε περιπτώσεις ατόμων με χαμηλά επίπεδα αποθηκευμένου σωματικού γλυκογόνου.
Για τη συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που εμπλέκονται σε αθλητικές δραστηριότητες, τα αθλητικά ροφήματα δεν προσθέτουν κάτι στην απόδοσή τους, περισσότερο από το νερό.2
Επίσης, κυκλοφορούν στο εμπόριο ενεργειακά ροφήματα που περιέχουν διάφορες διεγερτικές ουσίες, όπως καφεΐνη και ταυρίνη, και εμφανίζονται σαν τα ροφήματα που «δίνουν λύσεις σε όλα», όπως: αυξάνουν την ενέργεια του ατόμου που τα καταναλώνει, μειώνουν την κούραση και ενισχύουν την πνευματική εγρήγορση και συγκέντρωση. Οι έφηβοι και οι γονείς δύσκολα μπορούν να ξεχωρίσουν τη διαφορά μεταξύ αθλητικών και ενεργειακών ροφημάτων.3 In-vivo μελέτες (σε ανθρώπους) έδειξαν την ικανότητα της καφεΐνης και της ταυρίνης να μειώνουν την αιμάτωση του μυοκαρδίου κατά τη διάρκεια της άθλησης και να επηρεάζουν την καρδιακή συστολή.4
Μερικά από αυτά τα ροφήματα σε ένα μόνο κουτάκι, περιέχουν 500 mg καφεΐνης που αντιστοιχεί σε 14 κουτάκια ενός τυπικού ροφήματος με καφεΐνη5. Μεταξύ των άλλων, αυξάνουν την πίεση του αίματος, την καρδιακή συχνότητα, τη θερμοκρασία του σώματος, τις γαστρικές εκκρίσεις, προκαλούν καρδιακές αρρυθμίες6, μειώνουν τη ροή σάλιου στο στόμα και προκαλούν διούρηση7. Άτομα με ήδη αυξημένο άγχος επιβαρύνονται ακόμα περισσότερο και γίνονται πιο επιρρεπή σε αγχώδεις συμπεριφορές.8
Τα ροφήματα αυτά περιέχουν τις περισσότερες φορές υδατάνθρακες, με τη μορφή υψηλών συγκεντρώσεων ζάχαρης και ανθρακικό. Λόγω της σύστασής τους, προκαλούν όξινο περιβάλλον στο στόμα (pH 3-4), ικανό να προκαλέσει σταδιακή απώλεια της αδαμαντίνης και εν συνεχεία της οδοντίνης των δοντιών. Ο συνδυασμός ζάχαρης και ανθρακικού είναι ο ιδανικός για να εμφανιστεί τερηδόνα.9 Έτσι, τα δόντια διαβρώνονται, λεπτύνονται, είναι επιρρεπή σε κατάγματα, χαλάνε εύκολα και τελικά είναι μια μόνιμη πηγή πόνου και ενοχλήσεων στο στόμα του αθλητή.
Τέτοια ποτά θα πρέπει να αποφεύγονται γιατί βάζουν σε κίνδυνο την υγεία των αθλητών. Η υψηλή περιεκτικότητά των αναψυκτικών αυτών σε ζάχαρη προσθέτουν καθημερινά πολλές επιπλέον θερμίδες στον αθλητή και τον αθλούμενο, προκαλούν διαβρώσεις και τερηδόνα στα δόντια και αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου κατά 20% και διαβήτη (τύπου 2) κατά 26%.10 Πιο ειδικά, η δίαιτα υψηλού γλυκαιμικού δείκτη, όπως αυτή λόγω συχνής κατανάλωσης τέτοιου είδους αναψυκτικών με ζάχαρη, οδηγεί σε ινσουλινοαντίσταση, δυσλειτουργία των β-κυττάρων του παγκρέατος και τέλος αύξηση των υπογλυκαιμικών επεισοδίων λόγω αδυναμίας ελέγχου του σακχάρου του αίματος.10
Η καλύτερη ενυδάτωση του αθλητή επιτυγχάνεται έχοντας σαν βασικό ποτό επιλογής το νερό.
Βιβλιογραφία
1. Coombes J Sports drinks and dental erosion A J Den. 2005 Apr;18(2):101-104.
2. Coombes JS, Hamilton KL The effectiveness of commercially available sports drinks. Sports Med. 2000 Mar;29(3):181-209.
3. O’Dea JA. Consumption of nutritional supplements among adolescents: usage and perceived benefits. Health Educ Res. 2003 Feb;18(1):98-107.
4. Baum M, Weiss M The influence of a taurine containing drink on cardiac parameters before and after exercise measured by echocardiography. Amino Acids. 2001;20(1):75-82.
5. Berger AJ, Alford K. Cardiac arrest in a young man following excess consumption of caffeinated “energy drinks”. Med J Aust. 2009 Jan 5;190(1):41-3.
6. Mehta A, Jain AC, Mehta MC, Billie M. Caffeine and cardiac arrhythmias.
An experimental study in dogs with review of literature. Acta Cardiol 1997; 52: 273-283.
7. Nawrot P, Jordan S, Eastwood J, Rotstein J, Hugenholtz A, Feeley M Effects of caffeine on human health. Food Addit Contam. 2003 Jan;20(1):1-30.
8. Bonnett MH, Balkin TJ, Dinges DF et al: The use of stimulants to modify performance during sleep loss: a review by the sleep deprivation and Stimulant Task Force of the American Academy of Sleep Medicine,Sleep 28(9):1163-1187, 2005.
9. Shaw L, Smith AJ. Dental erosion–the problem and some practical solutions. Br Dent J. 1999 Feb 13;186(3):115-8.
10. Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Willett WC, Hu FB. Sugar-sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 diabetes: a meta-analysis. Diabetes Care. 2010 Nov;33(11):2477-83.